“က်ေနာ္တို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြနဲ႔ပက္သက္တဲ့ ေပၚလစီေတြ
ခ်မွတ္တဲ့အခါမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ရႈေထာင့္ကေန Humanities ground ကို
လူ႔အခြင့္အေရးရႈေထာင့္ကေန ၾကည့္ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေရးရာ ေပၚလစီေတြကို
ခ်ဖို႔အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံေတြကို MOU ေတြထဲမွာ ျဖစ္ျဖစ္
ေပၚလစီေတြထဲမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲ့ဒါေတြကို အဓိကထားၿပီးေတာ့ ေနာက္တခုက
ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးစံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔အညီ ေပၚလစီေတြကို
ခ်မွတ္ဖို႔အတြက္ တြန္းအားေပးဖို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေျပာခ်င္တယ္”။ (ဆရာ
ဦးမိုးေဆြ ေရာင္ျခည္ဦးအလုပ္သမားမ်ားအဖြဲ႔ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး)
ေမး။ ။လက္ရွိထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြရဲ႕ အေျခအေန ေျပာျပေပးပါလားခင္ဗ်ာ။
ေျဖ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ေရာက္ရွိေနၾကတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြဟာ လက္မွတ္အေနအထားနဲ႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ၃ မ်ဳိး ၃ စား ခြဲၿပီးေတာ့ ေျပာလို႔ရတယ္ေပါ့။ MOU ဆိုရင္ေတာ့ တရားဝင္ပတ္စပို႔နဲ႔ လာၾကတဲ့ အလုပ္သမားေတြ ရွိတယ္။ အဲ့ဒါက ၁. ၇ သန္း ရွိတယ္။ ေနာက္တခါ OSS လို႔ေခၚတဲ့ One Stop Service ေပါ့ေနာ္။ အရင္ကတည္းက ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ေနတဲ့ အလုပ္သမားေတြကို တခါ ပန္းေရာင္ကဒ္လို႔ ေခၚတဲ့ လက္မွတ္မလုပ္လိုက္တဲ့သူေတြကို ထပ္ၿပီးေတာ့ လုပ္ေပးတဲ့စနစ္တခု ရွိတယ္။ ဆိုေတာ့ အဲ့စနစ္နဲ႔ လုပ္တဲ့အလုပ္သမားေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ ထိုင္းကို ေရာက္လာၿပီးေတာ့မွ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အဲ့အလုပ္သမားေတြကို လုပ္ေပးထားတယ္။ ျပန္ၿပီးေတာ့ ပတ္စပို႔လုပ္ေပးတဲ့ စနစ္ဆိုေတာ့ ဒီမွာေတာ့ National Verification(NV) စနစ္လို႔ ေခၚတာေပါ့ေနာ္။ အဲ့ဒီအလုပ္သမားစုစုေပါင္းဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ၂ သန္းခြဲေက်ာ္ေက်ာ္လား သိရတယ္။ ရွိၾကတဲ့အခါမွာ အမ်ားစုက က်ေနာ္တို႔ စက္ရံု၊ အလုပ္ရံုေတြမွာ လုပ္ၾကတဲ့သူေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမွာ လုပ္ၾကတဲ့သူေတြ ရွိတယ္။ ေတာင္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ၾကတဲ့သူေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ခါ စားေသာက္ဆိုင္လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အိမ္ေဖာ္လုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ၾကတဲ့ အလုပ္သမားေတြ ရွိပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အဓိက ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ အလုပ္သမားေတြ လတ္တေလာ အခက္အခဲ ႀကဳံေနရတဲ့ ျပႆနာက ႀကီးႀကီးမားမားက ၃ ခု ရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ အဓိက ျပႆနာက ဘာလဲဆိုေတာ့ အေထာက္အထားလက္မွတ္ ျပႆနာ။ ခုနက က်ေနာ္ ေျပာျပခဲ့သလို လက္မွတ္က ၃ မ်ဳိး ရွိတယ္။ လက္မွတ္ ၃ မ်ဳိး ရွိေပမယ့္ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ အလုပ္သမားေတြ ကိုယ္တိုင္က လုပ္လို႔ မရဘူး။ လုပ္တဲ့အဆင့္က မ်ားတယ္။ ေနာက္တခုက သက္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမားရံုးေတြ၊ သံရံုးေတြကို သြားဖို႔ လာဖို႔က အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔လုပ္ဖို႔က အခ်ိန္လည္း မေပးႏိုင္ဘူး။ အဲ့ဒီစနစ္ကို လုပ္ဖို႔အတြက္ အခ်ိန္လည္း မေပးဘူး။ အဲ့ဒီအခါၾကေတာ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံအစိုးရေတြ သေဘာတူထားတဲ့ ေအဂ်င္စီေတြကို အသံုးျပဳရတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ အလုပ္ရွင္ေတြကလည္း အလုပ္ရႈပ္မခံခ်င္တဲ့အတြက္ တခ်ဳိ႕ပြဲစားေတြနဲ႔ အလုပ္သမားလက္မွတ္ေတြကို လုပ္ၾကတယ္။ အဲ့ခါမွာ အဓိကကေတာ့ ကုန္က်ေငြက အရမ္းမ်ားတယ္။ ဒါက တစ္အခ်က္။
ဒုတိယအခ်က္က တခ်ဳိ႕လုပ္ငန္းရွင္ေတြက အလုပ္ရႈပ္မခံခ်င္တဲ့အတြက္ အလုပ္သမားေတြကို လက္မွတ္ မလုပ္ေပးတဲ့ျပႆနာေတြ ရွိတယ္။ တတိယအခ်က္က ထိုင္းအစိုးရအေနနဲ႔က အလုပ္သမားလက္မွတ္အေပၚမွာထားတဲ့ သေဘာထားေပါ့ေနာ္။ အေျပာင္းအလဲ အဲ့ဒီအေျပာင္းအလဲေတြကို ခဏခဏအေျပာင္းအလဲလုပ္တယ္။ အဲ့လို အေျပာင္းအလဲလုပ္တဲ့အတြက္ တခ်ဳိ႔အလုပ္သမားေတြက အခ်ိန္မွီ သူတို႔ရဲ႕ အလုပ္သမားလက္မွတ္ေတြကို မလုပ္ႏိုင္တာေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ တရားဝင္ကေန တရားမဝင္သြားတဲ့ျပႆနာေတြ၊ လက္မွတ္ေတြက တရားမဝင္ျဖစ္လာတဲ့အခါၾကေတာ့ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ သြားလာေရးေတြ အခက္အခဲျဖစ္လာတယ္။ အလုပ္ရွင္ေတြကေန ခ်ဳပ္ကိုင္ၿပီးေတာ့ မသြားရဲမလာတဲ့အခါမွာ အလုပ္ရွင္ေတြက ခ်ဳပ္ကိုင္ၿပီးေတာ့မွ လုပ္အားခ ခ်ဳိးႏွိမ္တာေတြ၊ ေနာက္အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္တာေတြ ခံစားေနရတယ္။ ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔ကေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ တရားဝင္သတ္မွတ္ထားတဲ့ အလုပ္သမား ဥပေဒေတြ ရွိတယ္။ အလုပ္သမားအခြင့္အေရး ကာကြယ္ေရးဥပေဒေတြ ရွိတယ္။ ဘီအီး ၂၅၄၁ လို႔ ေခၚတယ္။ ဒီဥပေဒအရဆိုရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားအားလံုး ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေပါ့ေနာ္။ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားအားလံုးဟာ ဒီဥပေဒရဲ႕ေအာက္မွာ အက်ဳိးခံစားခြင့္ရွိတယ္။ ဒါဟာ တရား၀င္ သတ္မွတ္ထားတယ္။ အစိုးရကလည္း ေၾကညာထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဥပမာအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ တရားဝင္သတ္မွတ္ထားတဲ့လုပ္အားခက တေန႔ကို ဘတ္ ၃၀၀ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာအလုပ္သမား အမ်ားစုက ဘတ္ ၃၀၀ ကို မရၾကဘူး။ ဒါက တရားဝင္သတ္မွတ္ထားတဲ့ လုပ္အားခကို မရၾကဘူး။ တစ္အခ်က္အေနနဲ႔။ ၂ အခ်က္အေနနဲ႔က အလုပ္ခ်ိန္ အရမ္းမ်ားတယ္။ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြက မနက္ ၈ နာရီကေန ည အနည္းဆံုး ၉ နာရီ ၁၀ နာရီအထိ တေန႔ကို အလုပ္ခ်ိန္ ၁၂ နာရီအထိ အနည္းဆံုး အလုပ္လုပ္ေနရတယ္။ ေနာက္တခါ အလုပ္ပိတ္ရက္ေတြ။ တခ်ဳိ႕စက္ရံုေတြ တပတ္မွာ ၇ ရက္လံုးလံုးလို အလုပ္သမားေတြက အလုပ္လုပ္ရတယ္။ ၇ ရက္လံုးလံုးမွာ တနဂၤေႏြတရက္ပဲ မနက္ ၈ နာရီကေနၿပီးေတာ့ ညေန ၅ နာရီေနာက္ပိုင္းကို နားခြင့္ရတယ္။ တလမွာ တရက္ အလုပ္ပိတ္ရက္ ရွိတယ္။ ဒီလိုအခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြ က်ေနာ္တို႔အလုပ္သမားအခြင့္အေရးေတြ ခ်ဳိးေဖါက္ခံေနရတာေတြလည္း ရွိတယ္။ အဲ့ဒီအျပင္လည္း လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြ၊ လက္မွတ္ရွိရဲ႕နဲ႔ သက္ေသခံအေထာက္အထား ရွိရက္နဲ႔ ေငြညွစ္ခံရတဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြ၊ ေနာက္တခုက မတရားေစာ္ကားခံရတဲ့ကိစၥမ်ဳိးေတြ၊ ဒီလိုကိစၥမ်ဳိးေလးေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ေရာက္ေနရတဲ့ အလုပ္သမားေတြ ရင္ဆိုင္ႀကဳံေတြ႕ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြလို႔ က်ေနာ္တို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။
ေမး။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ မဟုတ္ေတာ့ရက္စက္ခံရတာတို႔ရယ္၊ ေငြညွစ္ခံရတာတို႔ရယ္ ရွိမွာေပါ့။ ဟုတ္ကဲ့ ေရာင္ျခည္ဦးအလုပ္သမားအဖြဲ႕အေနနဲ႔ေပါ့ေနာ္။ ဒီထိုင္းေရာက္ ေရႊ႕ေျပာင္းျမန္မာအတြက္ ဘာေတြလုပ္ေပးေနလဲေပါ့။
ေျဖ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ က်ေနာ္တို႔ ေရာင္ျခည္ဦးအလုပ္သမားမ်ားအဖြဲ႕အေနနဲ႔ အဓိကလုပ္ေပးေနတဲ့ လုပ္ငန္းကေတာ့ အားလံုးေပါင္း ၅ ခု ရွိပါတယ္။ နံပါတ္ ၁ အေနနဲ႔ကေတာ့ ေရာင္ျခည္ဦးမွာ ဥပေဒေရးရာ အေထာက္အကူျပဳဌာန ရွိတယ္။ ခုနက ေျပာေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ေနတဲ့အလုပ္သမားေတြ အထူးသျဖင့္ မဲေဆာက္မွာ ရွိတဲ့အလုပ္သမားေတြ လုပ္အားခေတြ မရတာမ်ဳိးေတြ၊ ေနာက္ လုပ္အားခေတြ မေပးပဲနဲ႔ အလုပ္ရွင္ကေန ေမာင္းထုတ္လိုက္တဲ့ ဒီလိုဟာမ်ဳိးေတြ၊ လုပ္ငန္းခြင္ထဲမွာ ထိုခိုက္ဒဏ္ရာရတာမ်ဳိးေတြ နစ္နာေၾကး၊ ေလ်ာ္ေၾကး မရတာမ်ဳိးေတြ၊ ေနာက္တခုက အလုပ္သမားအခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္ခံရတာေတြ၊ ဒီလိုဟာမ်ဳိးေတြကို က်ေနာ္တို႔ကို တိုင္ၾကားမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔က ဥပေဒေၾကာင္းအရ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းက ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးကာကြယ္ေရးရံုးေတြ အလုပ္သမားတရားရံုးေတြကေန က်ေနာ္တို႔ ေတာင္းဆိုေပးတယ္။ ေနာက္ သူတို႔အခြင့္အေရးအတြက္ ရပိုင္ခြင့္ေတြအတြက္ က်ေနာ္တို႔ ေတာင္းဆိုေပးတယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ပထမအေနနဲ႔ ဥပေဒျပဳအေထာက္အကူျပဳဌာနအေနနဲ႔ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္တခု ရွိတယ္။ အဲ့လုပ္ငန္းစဥ္ေနာက္တခုကေတာ့ အလုပ္သမားေတြအတြက္ က်ေနာ္တို႔ သင္တန္းေတြ လုပ္ေပးတယ္။ ျမန္မာျပည္ကေနလာလုပ္တဲ့အလုပ္သမားအမ်ားစုက ထိုင္းလို မေျပာတတ္ၾကဘူး။ စာမဖတ္တတ္ၾကဘူး။ အဲ့ခါၾကေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ထိုင္းဥပေဒေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြနဲ႔ပက္သက္တဲ့ ဥပေဒေတြ ရွိတယ္။ အဲ့ဒါကို က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြ သိဖို႔အတြက္ သင္တန္းေတြ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေပးတာ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက က်ေနာ္တို႔ ထိုင္းအစိုးရက အခါအားေလ်ာ္စြာ ထုတ္ျပန္တဲ့ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာေတြ ရွိတယ္။ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြနဲ႔ ပက္သက္တဲ့ ဥပေဒေတြ၊ ကန္႔သက္ခ်က္ေတြ ရွိမယ္။ ေနာက္တခုက လက္မွတ္နဲ႔ ပက္သက္ၿပီးေတာ့ သက္တမ္းတိုးဖို႔ကိစၥေတြ၊ ထုိင္းအစိုးရက အခါအားေလ်ာ္စြာ ထုတ္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ က်ေနာ္တို႔က စုစည္းၿပီးေတာ့ ေရာင္ျခည္ဦးအလုပ္သမားေရးရာဂ်ာနယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ထုတ္တယ္။ အနယ္နယ္အရပ္ရပ္မွာရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားေတြရဲ႕အေျခအေနေတြကို ေဖာ္ျပတယ္။ ႏိုင္ငံတကာမွာ ရွိေနတဲ့ သတင္းေတြ၊ လႈပ္ရွားမႈေတြကို က်ေနာ္တို႔ အလုပ္သမားေတြကို အသိေပးဖို႔ ေဖာ္ျပတယ္။ က်ေနာ္တို႔ Publication ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔အလုပ္သမားေရးရာဂ်ာနယ္ကို က်ေနာ္တို႔ ထုတ္တယ္။ ေနာက္တခုက ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားေတြအတြက္ သာေရးနာေရးလုပ္ငန္းေတြေပါ့ေနာ္။ သာေရးနာေရးအတြက္ အခမ္းအနားေတြ၊ ပြဲလမ္းသဘင္ေတြကို က်ေနာ္တို႔ လိုက္လံကူညီေဆာင္ရြက္ေပးတာရွိတယ္။ အဓိကေတာ့ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ အလုပ္သမားအခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္ခံေနရတာေတြကို အဓိကထားၿပီးေတာ့ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့တယ္။ ေရာင္ျခည္ဦးအဖြဲ႕က ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ကေနစၿပီးေတာ့မွ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အထိ အလုပ္သမားအမႈေပါင္း ၂၅၀ ေက်ာ္ ေပါ့ေနာ္။ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေပါင္း ၃၀၀၀ ေက်ာ္အတြက္ သူတို႔ နစ္နာေၾကး၊ ေလ်ာ္ေၾကးေငြေတြ၊ သန္း ၆၀ ေက်ာ္ ျပန္ေတာင္းေပးႏိုင္ခဲ့တယ္ခင္ဗ်။
ေမး။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ လာမယ့္ ၂၃ ရက္ကေန ၂၅ ရက္ေန႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဒီထိုင္းႏိုင္ငံကို လာမယ္ေပါ့ခင္ဗ်ာ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ထိုင္းႏိုင္ငံကို လာမယ့္အခ်ိန္မွာ ထိုင္းေရာက္ေရႊ႕ေျပာင္းျမန္မာအလုပ္သမားအတြက္ပါ ေတြ႕မယ္၊ ေဆြးေႏြးမယ္၊ ဒီလမ္းမွာေပါ့။ အကယ္၍သာ ဒီလို ေရာင္ျခည္ဦးအလုပ္သမား အတြင္းေရးမွဴးအေနနဲ႔ေပါ့ ေတြ႕ခြင့္ရမယ္ဆို ဘာေတာင္းဆိုခ်င္လဲ။
ေျဖ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ အဓိကကေတာ့ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေတြ႕ခြင့္ရမယ္ဆို။ ပထမဆံုးအေနနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္ေပါ့။ အခုေတာ့ ႏိုင္ငံအတိုင္ပင္ခံပုဂၢဳိလ္လည္းျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးလည္း ျဖစ္တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ဒီလိုလာေရာက္ၿပီးေတာ့ လည္ပတ္တယ္။ လည္ပတ္ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေတြနဲ႔ လာေရာက္ေတြ႕ဆံုမယ္ဆိုတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔လည္း အထူးပဲ ဝမ္းေျမာက္တယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ဆီလာေရာက္လည္ပတ္တယ္ဆိုတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔က ႀကဳိဆိုတယ္ဆိုတာကို ပထမအခ်က္အေနနဲ႔ ေျပာခ်င္တယ္။ တကယ္လို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေျပာခြင့္ရမယ္ဆို ဘာေျပာခ်င္လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ ထိုင္းနဲ႔ျမန္မာၾကားထဲမွာ ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ MOU ေပါ့ေနာ္။ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြ တရားဝင္တင္သြင္းဖို႔အတြက္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာကေနၿပီးေတာ့ ဒီလို ခ်ဳပ္သြားခဲ့တယ္။ ဒါက တရားဝင္စာခ်ဳပ္ေပါ့ေနာ္။ အဲ့ဒီစာခ်ဳပ္ကို က်ေနာ္တို႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ ရီဗိုက္လုပ္ေစခ်င္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆန္းစစ္ေစခ်င္တယ္။ အဓိက MOU ထဲမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလို႔ရမယ္ဆိုရင္ MOU ထဲက အခ်က္အလက္ေတြထဲမွာ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ လက္မွတ္ ကိစၥေပါ့။ တရားဝင္အေထာက္အထားကိစၥကို ခိုင္ခိုင္မာမာ လုပ္ႏိုင္ေအာင္ အဲ့ဒီကိစၥေတြကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ထပ္ၿပီးေတာ့ MOU ထဲထည့္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးေစခ်င္တယ္။ ေနာက္တခုက အေရးႀကီးတဲ့တခ်က္က MOU ထဲမွာ အလုပ္သမားေတြရဲ႕လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္ေပါ့ေနာ္။ အခု ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ေနတဲ့ အဓိက အခက္အခဲတခုက ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းမွာ လြတ္လပ္စြာ ခရီးသြားလာခြင့္ မရွိဘူး။ ခ်ဳပ္ျခယ္ခံေနရတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ MOU ထဲမွာ ေသေသခ်ာခ်ာတိတိက်က် ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ထိုင္းႏိုင္ငံေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြ အထူးသျဖင့္ေတာ့ MOU ထဲမွာ လြတ္လပ္စြာတရားဝင္သြားလာခြင့္ တိတိက်က်ပါဝင္ေအာင္ ထည့္ေပးေစခ်င္တယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြနဲ႔ပက္သက္တဲ့ ေပၚလစီေတြ ခ်မွတ္တဲ့အခါမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ရႈေထာင့္ကေန Humanities ground ကို လူ႔အခြင့္အေရးရႈေထာင့္ကေန ၾကည့္ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေရးရာ ေပၚလစီေတြကို ခ်ဖို႔အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံေတြကို MOU ေတြထဲမွာ ျဖစ္ျဖစ္ ေပၚလစီေတြထဲမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲ့ဒါေတြကို အဓိကထားၿပီးေတာ့ ေနာက္တခုက ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးစံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔အညီ ေပၚလစီေတြကို ခ်မွတ္ဖို႔အတြက္ တြန္းအားေပးဖို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေျပာခ်င္တယ္။ ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔က ထိုင္းအစိုးရအေနနဲ႔ အလုပ္သမားေရးရာေပၚလစီေတြ၊ အထူးသျဖင့္ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေရးရာေတြနဲ႔ပက္သက္တဲ့ ေပၚလစီေတြကို ခ်မွတ္တဲ့အခါမွာ ေပၚလစီေတြကို တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ခိုင္ခိုင္မာမာ ခ်ေပးဖို႔အတြက္ကို တိုက္တြန္းေပးေစခ်င္တယ္။ ဥပမာ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ေနတဲ့အလုပ္သမားေတြအတြက္ အဓိကကေတာ့ သက္ေသခံအေထာက္အထားေပါ့ေနာ္။ MOU စနစ္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ NV နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရာက္ၿပီးသားလူေတြကို လက္မွတ္ထိုးၿပီးေတာ့ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အဲ့ဒါေတြနဲ႔ပက္သက္တဲ့ သက္ေသခံအေထာက္အထားစနစ္ေတြဟာ ခဏခဏ ေျပာင္းတယ္။ အမိန္႔ေၾကညာစာေတြ ခဏခဏေျပာင္းတယ္။ လုပ္ပံုလုပ္နည္းေတြခဏခဏေျပာင္းတယ္။ လူမႈဖူလံုေရးစနစ္နဲ႔ အက်ဳိးခံစားခြင့္ လုပ္ပံုလုပ္နည္းေတြ၊ Producer ေတြ ခဏခဏ ေျပာင္းတယ္။ ဒီဥပေဒေတြက ခဏခဏ ေျပာင္းတယ္။ ေပၚလစီ တည္ၿငိမ္မႈမရွိတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔အလုပ္သမားေတြမွာ ေတာ္ေတာ္အခက္အခဲ ရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ လက္မွတ္ကိစၥနဲ႔ပက္သက္လို႔ အလုပ္သမားေတြအေပၚမွာ ေပၚလစီေတြက ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မရွိဘူး။ ၾကားကေနၿပီးေတာ့ အျမတ္ထုတ္ၾကတဲ့ ျမန္မာအခ်င္းခ်င္းၾကားကေန ပြဲစားေတြေၾကာင့္ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြအေပၚမွာ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးေတြ သြားျဖစ္တာကို သြားေတြ႕ရတယ္။
ေျဖ။ ။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အခုဆိုရင္ လတ္တေလာမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြ အရင္လုပ္ထားတဲ့ MOU နဲ႔ လုပ္ထားတဲ့ ပတ္စပို႔ေတြေပါ့ေနာ္။ ၄ ႏွစ္သက္တမ္း၊ ၆ ႏွစ္သက္တမ္း ျပည့္သြားၿပီ။ အဲ့ဒီ ၄ ႏွစ္သက္တမ္း ၆ ႏွစ္သက္တမ္း ျပည့္မယ္ဆိုရင္ ပတ္စပို႔ ဆက္ၿပီး မထုတ္ေပးပဲနဲ႔ ပန္းေရာင္ကဒ္ဆိုတဲ့ဟာ တခုတည္း ထုတ္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ ထိုင္းအစိုးရရဲ႕ေပၚလစီ အေျပာင္းအလဲလည္း ရွိတယ္။ အဲ့ဒီလို ေပၚလစီ အေျပာင္းအလဲေတြေၾကာင့္ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြအတြက္က လုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႕ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ပိုၿပီးေတာ့ ခံလာရႏိုင္တယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖါက္မႈ၊ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြ ပိုၿပီးေတာ့ ခံစားလာရႏိုင္တယ္။ အစိုးရေတြအေနနဲ႔ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ဒီႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ထိုင္းအစိုးရအေနနဲ႔ သူ႔ေပၚလစီကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းနဲ႔ တည္ၿငိမ္တဲ့ေပၚလစီေတြကို ခ်ခြင့္ေပးဖို႔ ညွိႏႈိင္းေဆြးေႏြးေစခ်င္တယ္။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ေပၚလစီေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ေနရာေပါ့ေနာ္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ေနရာမွာလည္း ပါဝင္ပက္သက္ေနတဲ့ အလုပ္သမားဝန္ႀကီးဌာန၊ အလုပ္သမားေရးရာဌာနေတြ၊ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ ရဲ၊ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးဌာနေတြက ဥပေဒအတိုင္း တိတိက်က်လုပ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံေတြကိုလည္း တိုက္တြန္းေစခ်င္တယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ ဒီေပၚလစီကေတာ့ ထိုင္းမွာရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားေတြ၊ တရားဝင္အေထာက္အထားလက္မွတ္နဲ႔ work permit နဲ႔လုပ္တယ္ဆိုရင္ ခရီးသြားလာခြင့္ရွိမယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္ခရီးသြားလာတဲ့အခါမွာ အာဏာပိုင္ေတြကေနၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေတြအေပၚမွာ လက္မွတ္အျပည့္အစံုရွိရဲ႕နဲ႔ ဖမ္းဆီး၊ တားဆီးထားတာမ်ဳိး၊ တရားမဝင္ေငြေတာင္းတာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက လုပ္အားခကိုလည္း တရားဝင္သတ္မွတ္ထားတဲ့ႏႈန္းထား မေပးပဲ ခ်ဳိးေဖါက္တာေတြ ရွိတယ္။ ဒါေတြကို သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေတြက သက္ဆိုင္ရာအလုပ္သမားေရးရာဌာနေတြကို သူတို႔အစိုးရေတြအေနနဲ႔ ႀကီးၾကပ္ေပးဖို႔ က်ေနာ္တို႔ ေတာင္းဆိုေပးေစခ်င္တယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးေတြ ခ်ဳိးေဖါက္ခံရတဲ့အခါမွာ၊ လူ႔အခြင့္အေရးေတြ ခ်ဳိးေဖါက္ခံရတဲ့အခါမွာ တရားဝင္တိုင္တန္းႏိုင္တဲ့ Complain မက္ကနစ္ဇင္ ေဖာ္ျပေပးထားဖို႔ ထိုင္းအစိုးရကိုလည္း ေတာင္းဆိုခ်င္တယ္။ ျမန္မာျပည္ဖက္ျခမ္းမွာလည္း အလုပ္သမားေတြကို တင္ပို႔တဲ့ ကုမၸဏီေတြ၊ တရားဝင္မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြ ရွိတယ္။ အဲ့ကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ ဥပေဒအတိုင္း မွန္မွန္ကန္ကန္လုပ္ၾကသလား၊ တခ်ဳိ႕ကုမၸဏီေတြက ထိုင္းႏိုင္ငံကို သြားမယ့္အလုပ္သမားေတြကို ျမန္မာျပည္ထဲမွာ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ဘယ္အလုပ္၊ ဘယ္အလုပ္ရမယ္လို႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ထားခဲ့တယ္။ လုပ္အားခ ဘယ္ေလာက္ရမယ္ဆိုၿပီး ေျပာၿပီးေတာ့ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္ဒီႏိုင္ငံကို ေရာက္တဲ့အခါမွာ သူတို႔တကယ္ ျမန္မာျပည္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ အလုပ္မ်ဳိးေတြ မဟုတ္ဘူး။ စက္ရံုအလုပ္လို႔ ျမန္မာျပည္မွာ ေျပာေပမယ့္ ဒီမွာေရာက္တဲ့အခါၾကရင္ ပန္းရံလိုအလုပ္မ်ဳိးေတြ အဲ့လိုအလုပ္မ်ဳိးေတြ ျဖစ္ၾကတာ။ လုပ္ငန္းမတူတာေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက တရားဝင္ ဟိုဖက္မွာ ေျပာတဲ့ လစာရမယ္ေျပာၿပီး ဒီဖက္မွာ မရတာမ်ဳိးေတြ၊ အဲ့လိုဟာမ်ဳိးေတြနဲ႔ ႀကဳံေနရတယ္။ ဒီႏိုင္ငံကိုေရာက္တဲ့အခါမွာလည္း အလုပ္သမားေတြကို အလုပ္ရွင္ကေနၿပီးေတာ့ စာခ်ဳပ္အသစ္ေတြ ခ်ဳပ္တယ္။ အဲ့လိုခ်ဳပ္ၿပီးေတာ့ အလုပ္ရွင္ အလုပ္သမား ျပႆနာတက္လာတဲ့အခါမွာ ဒီကုမၸဏီေတြက ဘာတာဝန္မွ မယူဘူး။ ေနာက္အလုပ္သမားေတြကို ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ပို႔ၿပီးေတာ့မွ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္လာခဲ့ဆိုၿပီး ျပန္ေခၚတယ္။ ေခၚသြားတဲ့အခါၾကေတာ့ သူတို႔ေတြရဲ႕အလုပ္လုပ္ခြင့္လက္မွတ္ေတြ ဆံုးရႈံးသြားတာေတြ ရွိတယ္။ ေငြကုန္ေၾကးက် အမ်ားႀကီးေပးၿပီးေတာ့ လာဖို႔အတြက္ လက္မွတ္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ တရားဝင္ဗီဇာေတြ လုပ္ခဲ့ရတယ္။ အဲ့ေတာ့ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ေခၚသြားတဲ့အတြက္ အလုပ္သမားေတြဟာ အစကေန အလုပ္သမားလက္မွတ္ေတြ ျပန္လုပ္ရတယ္။ အေထာက္အထားေတြ ျပန္လုပ္ရတယ္။ အလုပ္သမားလက္မွတ္ေတြအတြက္ အကုန္အက်ေတြ အမ်ားႀကီး ျပန္ထပ္ၿပီးေတာ့ ကုန္က်ရတာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕ကုမၸဏီေတြဟာ ျမန္မာျပည္မွာ ေထာင္ထားၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေတြကို ဥပေဒနဲ႔အညီ လုပ္ေဆာင္ေပးတာ မရွိဘူး။ အဲ့ဒီလိုကုမၸဏီေတြကို အစိုးရအေနနဲ႔ ၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ ကိုင္တြယ္ေပးဖို႔နဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ႀကီးၾကပ္ၿပီးေတာ့မွ တကယ္လို႔ ကုမၸဏီေတြဟာ ဥပေဒနဲ႔ မညီဘူးဆို ဒီကုမၸဏီေတြကို Black List သြင္းၿပီးေတာ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ျပန္ရုပ္သိမ္းတာမ်ဳိးေတြ၊ ဒါေတြကို လုပ္ဖို႔အတြက္ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔က ေမတၱာ ရပ္ခံခ်င္တယ္။
ေမး။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဒါက ထိုင္းေရာက္ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြရဲ႕အေၾကာင္းေပါ့ေနာ္။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံမဟုတ္ေတာ့ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းေတြ တပတ္ရိုက္တာမ်ဳိး၊ အႏိုင္က်င့္ခံရတာမ်ဳိး၊ ကိုယ့္ႏိုင္ငံမဟုတ္ေတာ့ အႏိုင္က်င့္ခံရတာမ်ဳိး၊ ဒါေတြက ေရႊ႕ေျပာင္းျမန္မာအလုပ္သမားေတြရဲ႕ဘဝေပ့ါေနာ္။ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက အလုပ္သမားေတြအေၾကာင္းကို ဘယ္လိုျမင္လဲေပါ့။
ေျဖ။ ။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ေနာ္ အခုလက္ရွိအစိုးရအေနနဲ႔ကလည္း ရက္ ၁၀၀ ေတာ့ မျပည့္ေသးဘူးေပါ့ေနာ္။ အခုမွ တက္လာတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာက က်ေနာ္တို႔ အားလံုး သိၾကတဲ့အတိုင္းပဲဗ်။ ၂၀၁၀ ေႏွာင္းပိုင္းမွာ အလုပ္သမားဥပေဒေတြ ေပၚလာတယ္။ အဲ့မတိုင္ခင္မွာကျမန္မာျပည္မွာက စစ္အစိုးရလက္ေအာက္မွာ က်ေနာ္တို႔ အလုပ္သမားသမဂၢဆိုတာ မရွိခဲ့ဘူး။ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးေတြဆိုတာကလည္း လံုးဝနီးပါးကို မရွိခဲ့ဘူး။ ၂၀၁၀ ၿပီးတဲ့အခါမွာ တရားဝင္အလုပ္သမားအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အလုပ္သမားဥပေဒေတြ ေပၚလာတယ္။ အလုပ္သမားအဖြဲ႕ေတြ ဖြဲ႕စည္းခြင့္ရလာတယ္။ အလုပ္သမားအဖြဲ႕ေတြ ဖြဲ႕စည္းခြင့္ရလာတယ္ဆိုေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်ေနာ္တို႔ သိသေလာက္ဆိုရင္ Trade Union ေပါ့။ အလုပ္သမားသမဂၢလို႔ေတာင္ အေခၚမခံပါဘူး။ မွတ္ပံုတင္ျခင္းဥပေဒမွာဆိုရင္ေရာ အေျခခံအလုပ္သမားအဖြဲ႕အစည္းေပါ့။ Basic Labour Organization လို႔ပဲ သူတို႔က ဖြဲ႕ခြင့္ရွိတယ္။ တရားဝင္ကို အလုပ္သမားသမဂၢဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းကို သံုးတာ မေတြ႕ရဘူး။ အျပင္မွာေတာ့ သံုးတယ္ဆိုေပမယ့္ တရားဝင္အသံုးအႏႈန္းအရေတာ့ အေျခခံအလုပ္သမားအဖြဲ႕အစည္းဆိုတာပဲ ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ အနိမ့္ဆံုးလစာဥပေဒေတြ တခါ ျပဌာန္းၿပီးေတာ့ အသက္ဝင္လာတာကလည္း သိပ္မၾကာေသးဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာ အနိမ့္ဆံုးလစာဥပေဒအတိုင္း အလုပ္သမားေတြကို တကယ္ေပးသလားဆိုေတာ့ တခ်ဳိ႕စက္ရံုေတြ ေပးတယ္။ တခ်ဳိ႕စက္ရံုေတြ မေပးဘူး။ ေပးတဲ့စက္ရံုေတြမွာလည္း ဘာျဖစ္သလဲဆိုတဲ့အခါၾကေတာ့ အနိမ့္ဆံုးလစာ ၃၀၀၀ ေပးလိုက္တယ္။ အရင္တုန္းကေပးခဲ့တဲ့ အခြင့္အေရးေတြကို ျပန္ရုပ္သိမ္းလိုက္တယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ စက္ရံုကေနၿပီးေတာ့ ဖယ္ရီအႀကဳိအပို႔ လုပ္တယ္။ အဲ့ဒီဖယ္ရီအႀကဳိအပို႔လုပ္တဲ့ကိစၥေတြကို မေပးေတာ့ဘူး။ မင္းတို႔ကို အနိမ့္ဆံုးလစာေပးထားၿပီးၿပီ။ အဲ့ဒီအတြက္ ဖယ္ရီအႀကဳိအပို႔ မေပးေတာ့ဘူး။ အရင္တုန္းက ရက္မွန္ေၾကးလိုဟာမ်ဳိးေတြေပးတယ္။ ေဘာနပ္လိုဟာမ်ဳိးေတြ ေပးတယ္။ ဒီေငြေတြကို သူတို႔ လံုးဝမေပးေတာ့ဘူး။ အဲ့အတြက္ အနိမ့္ဆံုးလစာဆိုတာကို အရင္သတ္မွတ္လိုက္ၾကတယ္။ အနိမ့္ဆံုးလစာအျပင္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ပံုမွန္ေပးေနၾက အလုပ္သမားေတြရဲ႕ ခံစားခြင့္ေတြကို ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အခုျဖစ္ေနတာက အနိမ့္ဆံုးလစာကို အစိုးရက သတ္မွတ္ေပးလိုက္တယ္။ အရင္အစိုးရက သတ္မွတ္ေပးလိုက္တယ္။ သတ္မွတ္ေပးလိုက္တယ္ဆိုတဲ့အဆင့္မွာပဲ ရွိတယ္။ ထပ္ၿပီးေတာ့ ညွိစရာေတြ ရွိလာတယ္။ အလုပ္သမားနဲ႔ အလုပ္ရွင္ၾကားထဲမွာ ခုနကေျပာတဲ့ အရင္အလုပ္သမားေတြကို ေပးထားခဲ့တဲ့ အက်ဳိးခံစားခြင့္ေတြကို အဲ့ဒီအက်ဳိးခံစားခြင့္ေတြနဲ႔ အခုလက္ရွိ အနိမ့္ဆံုးလစာ ရတဲ့ အက်ဳိးခံစားခြင့္ေတြကို မွ်တေအာင္အတြက္ အစိုးရအေနနဲ႔ထပ္ၿပီးေတာ့ လိုက္လုပ္ေပးဖို႔ လိုေနေသးတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔က ျမင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ဟုတ္ကဲ့။ ထိုင္းေရာက္ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြကိုေရာ ဘာေျပာခ်င္ေသးလဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ အလုပ္သမားဥပေဒေတြေပါ့။ ေဆာင္ရန္ ဘာေတြရွိသလဲေပါ့။ ခရီးသြားလို႔ရွိရင္ ဘာေတြေဆာင္သင့္လဲေပါ့။ ထိုင္းေရာက္အလုပ္သမားေတြကို ဘာေျပာခ်င္လဲ။
ေျဖ။ ။ ထိုင္းမွာကေတာ့ အလုပ္သမားေတြက မဲေဆာက္မွာက အလုပ္သမားေတြက အသစ္ေတြ ဝင္တဲ့ေနရာေပါ့ေနာ္။ တစ္အခ်က္အေနနဲ႔က ထိုင္းႏိုင္ငံကို လာမယ္ဆိုရင္ အခု တရားဝင္လည္း လာလို႔ရတယ္။ MOU စနစ္နဲ႔ တရားဝင္လာလို႔ရတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႕ေနၾကရတဲ့အေျခအေနေတြက ဘယ္လိုျဖစ္လဲဆိုတဲ့အခါၾကေတာ့ အလုပ္သမားအမ်ားစုက ေဆြမ်ဳိးညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမေတြက ဘန္ေကာက္လို၊ မဟာခ်ဳိင္လိုၿမဳိ႕ႀကီးေတြမွာ ရွိတယ္ေပါ့။ အဲ့ခါၾကေတာ့ အဲ့ေနရာကို အျမန္ဆံုးေရာက္ဖို႔အတြက္ သူတို႔က လူကုန္ကူးတဲ့သူေတြနဲ႔ သြားၾကတယ္။ ပြဲစားေတြနဲ႔ သြားၾကတယ္။ ဘတ္ တေသာင္းခြဲအထိ ေပးၿပီးေတာ့ သြားၾကတယ္။ MOU စနစ္နဲ႔ သြားမယ္ဆိုရင္ အဲ့ေလာက္ေတာင္ မက်ဘူး။ ဒါေပမယ့္ MOU စနစ္မွာလည္း ခုနက ေျပာတဲ့ အားနည္းခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတာေပါ့။ အဲ့လို လက္မွတ္မရွိပဲ လာၾကတဲ့အခါမွာ တခ်ဳိ႕အလုပ္သမားအမ်ဳိးသမီးေတြ ေရာင္းစားခံရတဲ့ျပႆနာေတြျဖစ္လာတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြတင္မကဘူး။ တခ်ဳိ႕အမ်ဳိးသားေတြကိုယ္တိုင္ေတာင္ ေလွေတြမွာ ေရာင္းစားခံရတယ္။ ငါးဖမ္းေလွေတြမွာ ေရာင္းစားခံရၿပီးေတာ့ ငါးဖမ္းေလွေတြေပၚမွာ ၂ ႏွစ္ ၃ ႏွစ္ ကၽြန္လို ပင္ပင္ပန္းပန္းဆင္းဆင္းရဲရဲလုပ္တာခံရတယ္။ တကယ္လာမယ္ဆိုရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံကို မလာခင္မွာ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ ကိုယ္က ဘယ္ေနရာကို သြားမွာလဲ။ သက္ေသလက္မွတ္အေထာက္အထားေလး ရွိဖို႔ လိုတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းကို ေရာက္တယ္ဆိုရင္ အဖြဲ႕အစည္းေတြက အလုပ္သမားေရးရာအကူအညီေပးေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ရွိတယ္။ ျမန္မာသံရံုးဖုန္းနံပါတ္ေတြ ရွိတယ္။ အဲ့ဒီ အကူအညီေပးႏိုင္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ဖုန္းနံပါတ္ေတြကို ယူေဆာင္လာဖို႔ လိုတယ္။ တခ်ဳိ႕ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ျမင္ေနရတာက ထိုင္းႏိုင္ငံကိုလာၿပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္တယ္။ တရားမဝင္ေပါ့ေနာ္။ လူပြဲစားေတြနဲ႔ ဝင္လာတယ္။ အဓိကအေနနဲ႔ အသိေပးခ်င္တာက တကယ္ကို လိမ္ေနတဲ့သူေတြက သူတို႔နဲ႔ ရင္းရင္းႏွီးႏွီးျဖစ္ေနတာကို သြားသြားေတြ႕တယ္။ ဥပမာ လြယ္လြယ္တခုေျပာရရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ျမန္မာအလုပ္သမားေတြကို ေခၚလာတာ ေတြ႕တယ္။ လိမ္လည္ၿပီးေတာ့ လွည့္ဖ်ားၿပီးေတာ့ ေခၚလာတာေတြ႕တယ္။ တခ်ဳိ႕စက္ရံုေတြမွာ လခ မရပဲနဲ႔ ၃၊ ၄ လ ပိတ္ေလွာင္ၿပီးေတာ့ ခိုင္းေစခံရတယ္။ ေရာင္းစားခံရတယ္။ အဲ့ေတာ့ ျမန္မာေတြကို ေရာင္းစားေနတာ ျမန္မာေတြပဲျဖစ္တာကို သြားေတြ႕ရတယ္။ ကရင္အလုပ္သမားေတြကို ေရာင္းစားေနတဲ့သူေတြက ကရင္ေတြျဖစ္တယ္။ မြန္အလုပ္သမားေတြကို ေရာင္းစားေနတာက မြန္ေတြျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒီေရာင္းစားတဲ့သူေတြကလည္း သူတို႔ သိေနတဲ့သူေတြျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံကို လာတဲ့အခါမွာ ေသေသခ်ာခ်ာေလ့လာၿပီး စံုစမ္းၿပီးမွ လာၾကေစခ်င္တယ္။ တခုခု အခက္အခဲျဖစ္တယ္ဆိုရင္လည္း မေၾကာက္ပဲနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ အကူအညီေပးႏိုင္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းေတြကို အျမန္ဆက္သြယ္ဖို႔ လိုတယ္။ ထြက္ေျပးၿပီးေတာ့ အျမန္ဆက္သြယ္ဖို႔ လိုတယ္။ ဒီမွာေရာက္ေနတဲ့ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြၾကားထဲမွာ အုပ္စုေတြ ကြဲေနတာေတြ ရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဘန္ေကာက္လိုၿမဳိ႕ႀကီးေတြမွာ ထိုင္းေတာင္ပိုင္းလိုၿမဳိ႕ႀကီးေတြမွာ အုပ္စုေတြ ကြဲေနတာေတြ ရွိတယ္။ ဒါကေတာ့ အရင္စစ္အစိုးရလက္ထက္ေအာက္မွာ ေသြးကြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေပၚလစီလုပ္ခဲ့တဲ့အတြက္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးၾကားထဲမွာ မယံုၾကည္မႈေတြ ျဖစ္တဲ့အခါၾကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ ၾကားထဲမွာလည္း အထူးသျဖင့္ ၿမဳိ႕ႀကီးေတြမွာ မြန္ဆိုရင္ မြန္လူမ်ဳိးက တစု၊ ကရင္ဆိုရင္ ကရင္က တစု၊ထားဝယ္ဆိုရင္ ထားဝယ္က တစု၊ အဲ့လို စည္းလံုးညီညႊတ္မႈ မရွိပဲ၊ အုပ္စုလိုက္ အုပ္စုလိုက္ေလးေတြ အဲ့လို ႏိုင္ငံေရးရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့တာေပါ့။ ဒီလိုဟာမ်ဳိးေတြျဖစ္ေနတာက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕အလုပ္သမားေတြ ၾကားထဲမွာ အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္ခံရဖို႔အတြက္ အားနည္းတဲ့အခ်က္ေတြ ျဖစ္တယ္။ အလုပ္သမားေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကားထဲမွာ လူမ်ဳိးေရးေတြ၊ ဘာသာေရး မကြဲပဲနဲ႔ စည္းစည္းလံုးလံုး ရွိမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕အခြင့္အေရးေတြကို မတရားအႏိုင္က်င့္ခ်င္တဲ့သူေတြက မတရားလုပ္ဖို႔အတြက္ ခက္ခဲသြားႏိုင္တယ္။ စည္းလံုးညီညႊတ္မႈ ရွိျခင္းအားျဖင့္ မိမိတို႔ရဲ႕အခြင့္အေရးေတြ ခ်ဳိးေဖါက္ခံရမႈကေနၿပီးေတာ့ ကာကြယ္ႏိုင္မယ္။ နည္းသြားႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ ကြဲျပားေနတဲ့အုပ္စုေတြကေနၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တျခားႏိုင္ငံမွာေရာက္ေနၾကတဲ့ ဘဝတူ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြျဖစ္တယ္။ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္လို႔ တျခားႏိုင္ငံမွာ ပိုေကာင္းမြန္တဲ့ဘဝကို လာရွာတဲ့ ဘဝတူအခ်င္းခ်င္း ကူညီၾကဖို႔၊ ရိုင္းပင္းၾကဖို႔၊ စုစည္းၾကဖို႔ လိုတယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ ေျပာခ်င္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
ေမး။ ။လက္ရွိထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြရဲ႕ အေျခအေန ေျပာျပေပးပါလားခင္ဗ်ာ။
ေျဖ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ေရာက္ရွိေနၾကတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြဟာ လက္မွတ္အေနအထားနဲ႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ၃ မ်ဳိး ၃ စား ခြဲၿပီးေတာ့ ေျပာလို႔ရတယ္ေပါ့။ MOU ဆိုရင္ေတာ့ တရားဝင္ပတ္စပို႔နဲ႔ လာၾကတဲ့ အလုပ္သမားေတြ ရွိတယ္။ အဲ့ဒါက ၁. ၇ သန္း ရွိတယ္။ ေနာက္တခါ OSS လို႔ေခၚတဲ့ One Stop Service ေပါ့ေနာ္။ အရင္ကတည္းက ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ေနတဲ့ အလုပ္သမားေတြကို တခါ ပန္းေရာင္ကဒ္လို႔ ေခၚတဲ့ လက္မွတ္မလုပ္လိုက္တဲ့သူေတြကို ထပ္ၿပီးေတာ့ လုပ္ေပးတဲ့စနစ္တခု ရွိတယ္။ ဆိုေတာ့ အဲ့စနစ္နဲ႔ လုပ္တဲ့အလုပ္သမားေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ ထိုင္းကို ေရာက္လာၿပီးေတာ့မွ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အဲ့အလုပ္သမားေတြကို လုပ္ေပးထားတယ္။ ျပန္ၿပီးေတာ့ ပတ္စပို႔လုပ္ေပးတဲ့ စနစ္ဆိုေတာ့ ဒီမွာေတာ့ National Verification(NV) စနစ္လို႔ ေခၚတာေပါ့ေနာ္။ အဲ့ဒီအလုပ္သမားစုစုေပါင္းဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ၂ သန္းခြဲေက်ာ္ေက်ာ္လား သိရတယ္။ ရွိၾကတဲ့အခါမွာ အမ်ားစုက က်ေနာ္တို႔ စက္ရံု၊ အလုပ္ရံုေတြမွာ လုပ္ၾကတဲ့သူေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမွာ လုပ္ၾကတဲ့သူေတြ ရွိတယ္။ ေတာင္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ၾကတဲ့သူေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ခါ စားေသာက္ဆိုင္လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အိမ္ေဖာ္လုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ၾကတဲ့ အလုပ္သမားေတြ ရွိပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အဓိက ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ အလုပ္သမားေတြ လတ္တေလာ အခက္အခဲ ႀကဳံေနရတဲ့ ျပႆနာက ႀကီးႀကီးမားမားက ၃ ခု ရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ အဓိက ျပႆနာက ဘာလဲဆိုေတာ့ အေထာက္အထားလက္မွတ္ ျပႆနာ။ ခုနက က်ေနာ္ ေျပာျပခဲ့သလို လက္မွတ္က ၃ မ်ဳိး ရွိတယ္။ လက္မွတ္ ၃ မ်ဳိး ရွိေပမယ့္ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ အလုပ္သမားေတြ ကိုယ္တိုင္က လုပ္လို႔ မရဘူး။ လုပ္တဲ့အဆင့္က မ်ားတယ္။ ေနာက္တခုက သက္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမားရံုးေတြ၊ သံရံုးေတြကို သြားဖို႔ လာဖို႔က အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔လုပ္ဖို႔က အခ်ိန္လည္း မေပးႏိုင္ဘူး။ အဲ့ဒီစနစ္ကို လုပ္ဖို႔အတြက္ အခ်ိန္လည္း မေပးဘူး။ အဲ့ဒီအခါၾကေတာ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံအစိုးရေတြ သေဘာတူထားတဲ့ ေအဂ်င္စီေတြကို အသံုးျပဳရတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ အလုပ္ရွင္ေတြကလည္း အလုပ္ရႈပ္မခံခ်င္တဲ့အတြက္ တခ်ဳိ႕ပြဲစားေတြနဲ႔ အလုပ္သမားလက္မွတ္ေတြကို လုပ္ၾကတယ္။ အဲ့ခါမွာ အဓိကကေတာ့ ကုန္က်ေငြက အရမ္းမ်ားတယ္။ ဒါက တစ္အခ်က္။
ဒုတိယအခ်က္က တခ်ဳိ႕လုပ္ငန္းရွင္ေတြက အလုပ္ရႈပ္မခံခ်င္တဲ့အတြက္ အလုပ္သမားေတြကို လက္မွတ္ မလုပ္ေပးတဲ့ျပႆနာေတြ ရွိတယ္။ တတိယအခ်က္က ထိုင္းအစိုးရအေနနဲ႔က အလုပ္သမားလက္မွတ္အေပၚမွာထားတဲ့ သေဘာထားေပါ့ေနာ္။ အေျပာင္းအလဲ အဲ့ဒီအေျပာင္းအလဲေတြကို ခဏခဏအေျပာင္းအလဲလုပ္တယ္။ အဲ့လို အေျပာင္းအလဲလုပ္တဲ့အတြက္ တခ်ဳိ႔အလုပ္သမားေတြက အခ်ိန္မွီ သူတို႔ရဲ႕ အလုပ္သမားလက္မွတ္ေတြကို မလုပ္ႏိုင္တာေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ တရားဝင္ကေန တရားမဝင္သြားတဲ့ျပႆနာေတြ၊ လက္မွတ္ေတြက တရားမဝင္ျဖစ္လာတဲ့အခါၾကေတာ့ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ သြားလာေရးေတြ အခက္အခဲျဖစ္လာတယ္။ အလုပ္ရွင္ေတြကေန ခ်ဳပ္ကိုင္ၿပီးေတာ့ မသြားရဲမလာတဲ့အခါမွာ အလုပ္ရွင္ေတြက ခ်ဳပ္ကိုင္ၿပီးေတာ့မွ လုပ္အားခ ခ်ဳိးႏွိမ္တာေတြ၊ ေနာက္အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္တာေတြ ခံစားေနရတယ္။ ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔ကေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ တရားဝင္သတ္မွတ္ထားတဲ့ အလုပ္သမား ဥပေဒေတြ ရွိတယ္။ အလုပ္သမားအခြင့္အေရး ကာကြယ္ေရးဥပေဒေတြ ရွိတယ္။ ဘီအီး ၂၅၄၁ လို႔ ေခၚတယ္။ ဒီဥပေဒအရဆိုရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားအားလံုး ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေပါ့ေနာ္။ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားအားလံုးဟာ ဒီဥပေဒရဲ႕ေအာက္မွာ အက်ဳိးခံစားခြင့္ရွိတယ္။ ဒါဟာ တရား၀င္ သတ္မွတ္ထားတယ္။ အစိုးရကလည္း ေၾကညာထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဥပမာအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ တရားဝင္သတ္မွတ္ထားတဲ့လုပ္အားခက တေန႔ကို ဘတ္ ၃၀၀ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာအလုပ္သမား အမ်ားစုက ဘတ္ ၃၀၀ ကို မရၾကဘူး။ ဒါက တရားဝင္သတ္မွတ္ထားတဲ့ လုပ္အားခကို မရၾကဘူး။ တစ္အခ်က္အေနနဲ႔။ ၂ အခ်က္အေနနဲ႔က အလုပ္ခ်ိန္ အရမ္းမ်ားတယ္။ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြက မနက္ ၈ နာရီကေန ည အနည္းဆံုး ၉ နာရီ ၁၀ နာရီအထိ တေန႔ကို အလုပ္ခ်ိန္ ၁၂ နာရီအထိ အနည္းဆံုး အလုပ္လုပ္ေနရတယ္။ ေနာက္တခါ အလုပ္ပိတ္ရက္ေတြ။ တခ်ဳိ႕စက္ရံုေတြ တပတ္မွာ ၇ ရက္လံုးလံုးလို အလုပ္သမားေတြက အလုပ္လုပ္ရတယ္။ ၇ ရက္လံုးလံုးမွာ တနဂၤေႏြတရက္ပဲ မနက္ ၈ နာရီကေနၿပီးေတာ့ ညေန ၅ နာရီေနာက္ပိုင္းကို နားခြင့္ရတယ္။ တလမွာ တရက္ အလုပ္ပိတ္ရက္ ရွိတယ္။ ဒီလိုအခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြ က်ေနာ္တို႔အလုပ္သမားအခြင့္အေရးေတြ ခ်ဳိးေဖါက္ခံေနရတာေတြလည္း ရွိတယ္။ အဲ့ဒီအျပင္လည္း လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြ၊ လက္မွတ္ရွိရဲ႕နဲ႔ သက္ေသခံအေထာက္အထား ရွိရက္နဲ႔ ေငြညွစ္ခံရတဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြ၊ ေနာက္တခုက မတရားေစာ္ကားခံရတဲ့ကိစၥမ်ဳိးေတြ၊ ဒီလိုကိစၥမ်ဳိးေလးေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ေရာက္ေနရတဲ့ အလုပ္သမားေတြ ရင္ဆိုင္ႀကဳံေတြ႕ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြလို႔ က်ေနာ္တို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။
ေမး။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ မဟုတ္ေတာ့ရက္စက္ခံရတာတို႔ရယ္၊ ေငြညွစ္ခံရတာတို႔ရယ္ ရွိမွာေပါ့။ ဟုတ္ကဲ့ ေရာင္ျခည္ဦးအလုပ္သမားအဖြဲ႕အေနနဲ႔ေပါ့ေနာ္။ ဒီထိုင္းေရာက္ ေရႊ႕ေျပာင္းျမန္မာအတြက္ ဘာေတြလုပ္ေပးေနလဲေပါ့။
ေျဖ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ က်ေနာ္တို႔ ေရာင္ျခည္ဦးအလုပ္သမားမ်ားအဖြဲ႕အေနနဲ႔ အဓိကလုပ္ေပးေနတဲ့ လုပ္ငန္းကေတာ့ အားလံုးေပါင္း ၅ ခု ရွိပါတယ္။ နံပါတ္ ၁ အေနနဲ႔ကေတာ့ ေရာင္ျခည္ဦးမွာ ဥပေဒေရးရာ အေထာက္အကူျပဳဌာန ရွိတယ္။ ခုနက ေျပာေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ေနတဲ့အလုပ္သမားေတြ အထူးသျဖင့္ မဲေဆာက္မွာ ရွိတဲ့အလုပ္သမားေတြ လုပ္အားခေတြ မရတာမ်ဳိးေတြ၊ ေနာက္ လုပ္အားခေတြ မေပးပဲနဲ႔ အလုပ္ရွင္ကေန ေမာင္းထုတ္လိုက္တဲ့ ဒီလိုဟာမ်ဳိးေတြ၊ လုပ္ငန္းခြင္ထဲမွာ ထိုခိုက္ဒဏ္ရာရတာမ်ဳိးေတြ နစ္နာေၾကး၊ ေလ်ာ္ေၾကး မရတာမ်ဳိးေတြ၊ ေနာက္တခုက အလုပ္သမားအခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္ခံရတာေတြ၊ ဒီလိုဟာမ်ဳိးေတြကို က်ေနာ္တို႔ကို တိုင္ၾကားမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔က ဥပေဒေၾကာင္းအရ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းက ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးကာကြယ္ေရးရံုးေတြ အလုပ္သမားတရားရံုးေတြကေန က်ေနာ္တို႔ ေတာင္းဆိုေပးတယ္။ ေနာက္ သူတို႔အခြင့္အေရးအတြက္ ရပိုင္ခြင့္ေတြအတြက္ က်ေနာ္တို႔ ေတာင္းဆိုေပးတယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ပထမအေနနဲ႔ ဥပေဒျပဳအေထာက္အကူျပဳဌာနအေနနဲ႔ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္တခု ရွိတယ္။ အဲ့လုပ္ငန္းစဥ္ေနာက္တခုကေတာ့ အလုပ္သမားေတြအတြက္ က်ေနာ္တို႔ သင္တန္းေတြ လုပ္ေပးတယ္။ ျမန္မာျပည္ကေနလာလုပ္တဲ့အလုပ္သမားအမ်ားစုက ထိုင္းလို မေျပာတတ္ၾကဘူး။ စာမဖတ္တတ္ၾကဘူး။ အဲ့ခါၾကေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ထိုင္းဥပေဒေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြနဲ႔ပက္သက္တဲ့ ဥပေဒေတြ ရွိတယ္။ အဲ့ဒါကို က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြ သိဖို႔အတြက္ သင္တန္းေတြ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေပးတာ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက က်ေနာ္တို႔ ထိုင္းအစိုးရက အခါအားေလ်ာ္စြာ ထုတ္ျပန္တဲ့ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာေတြ ရွိတယ္။ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြနဲ႔ ပက္သက္တဲ့ ဥပေဒေတြ၊ ကန္႔သက္ခ်က္ေတြ ရွိမယ္။ ေနာက္တခုက လက္မွတ္နဲ႔ ပက္သက္ၿပီးေတာ့ သက္တမ္းတိုးဖို႔ကိစၥေတြ၊ ထုိင္းအစိုးရက အခါအားေလ်ာ္စြာ ထုတ္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ က်ေနာ္တို႔က စုစည္းၿပီးေတာ့ ေရာင္ျခည္ဦးအလုပ္သမားေရးရာဂ်ာနယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ထုတ္တယ္။ အနယ္နယ္အရပ္ရပ္မွာရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားေတြရဲ႕အေျခအေနေတြကို ေဖာ္ျပတယ္။ ႏိုင္ငံတကာမွာ ရွိေနတဲ့ သတင္းေတြ၊ လႈပ္ရွားမႈေတြကို က်ေနာ္တို႔ အလုပ္သမားေတြကို အသိေပးဖို႔ ေဖာ္ျပတယ္။ က်ေနာ္တို႔ Publication ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔အလုပ္သမားေရးရာဂ်ာနယ္ကို က်ေနာ္တို႔ ထုတ္တယ္။ ေနာက္တခုက ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားေတြအတြက္ သာေရးနာေရးလုပ္ငန္းေတြေပါ့ေနာ္။ သာေရးနာေရးအတြက္ အခမ္းအနားေတြ၊ ပြဲလမ္းသဘင္ေတြကို က်ေနာ္တို႔ လိုက္လံကူညီေဆာင္ရြက္ေပးတာရွိတယ္။ အဓိကေတာ့ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ အလုပ္သမားအခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္ခံေနရတာေတြကို အဓိကထားၿပီးေတာ့ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့တယ္။ ေရာင္ျခည္ဦးအဖြဲ႕က ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ကေနစၿပီးေတာ့မွ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အထိ အလုပ္သမားအမႈေပါင္း ၂၅၀ ေက်ာ္ ေပါ့ေနာ္။ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေပါင္း ၃၀၀၀ ေက်ာ္အတြက္ သူတို႔ နစ္နာေၾကး၊ ေလ်ာ္ေၾကးေငြေတြ၊ သန္း ၆၀ ေက်ာ္ ျပန္ေတာင္းေပးႏိုင္ခဲ့တယ္ခင္ဗ်။
ေမး။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ လာမယ့္ ၂၃ ရက္ကေန ၂၅ ရက္ေန႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဒီထိုင္းႏိုင္ငံကို လာမယ္ေပါ့ခင္ဗ်ာ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ထိုင္းႏိုင္ငံကို လာမယ့္အခ်ိန္မွာ ထိုင္းေရာက္ေရႊ႕ေျပာင္းျမန္မာအလုပ္သမားအတြက္ပါ ေတြ႕မယ္၊ ေဆြးေႏြးမယ္၊ ဒီလမ္းမွာေပါ့။ အကယ္၍သာ ဒီလို ေရာင္ျခည္ဦးအလုပ္သမား အတြင္းေရးမွဴးအေနနဲ႔ေပါ့ ေတြ႕ခြင့္ရမယ္ဆို ဘာေတာင္းဆိုခ်င္လဲ။
ေျဖ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ အဓိကကေတာ့ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေတြ႕ခြင့္ရမယ္ဆို။ ပထမဆံုးအေနနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္ေပါ့။ အခုေတာ့ ႏိုင္ငံအတိုင္ပင္ခံပုဂၢဳိလ္လည္းျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးလည္း ျဖစ္တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ဒီလိုလာေရာက္ၿပီးေတာ့ လည္ပတ္တယ္။ လည္ပတ္ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေတြနဲ႔ လာေရာက္ေတြ႕ဆံုမယ္ဆိုတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔လည္း အထူးပဲ ဝမ္းေျမာက္တယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ဆီလာေရာက္လည္ပတ္တယ္ဆိုတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔က ႀကဳိဆိုတယ္ဆိုတာကို ပထမအခ်က္အေနနဲ႔ ေျပာခ်င္တယ္။ တကယ္လို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေျပာခြင့္ရမယ္ဆို ဘာေျပာခ်င္လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ ထိုင္းနဲ႔ျမန္မာၾကားထဲမွာ ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ MOU ေပါ့ေနာ္။ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြ တရားဝင္တင္သြင္းဖို႔အတြက္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာကေနၿပီးေတာ့ ဒီလို ခ်ဳပ္သြားခဲ့တယ္။ ဒါက တရားဝင္စာခ်ဳပ္ေပါ့ေနာ္။ အဲ့ဒီစာခ်ဳပ္ကို က်ေနာ္တို႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ ရီဗိုက္လုပ္ေစခ်င္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆန္းစစ္ေစခ်င္တယ္။ အဓိက MOU ထဲမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလို႔ရမယ္ဆိုရင္ MOU ထဲက အခ်က္အလက္ေတြထဲမွာ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ လက္မွတ္ ကိစၥေပါ့။ တရားဝင္အေထာက္အထားကိစၥကို ခိုင္ခိုင္မာမာ လုပ္ႏိုင္ေအာင္ အဲ့ဒီကိစၥေတြကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ထပ္ၿပီးေတာ့ MOU ထဲထည့္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးေစခ်င္တယ္။ ေနာက္တခုက အေရးႀကီးတဲ့တခ်က္က MOU ထဲမွာ အလုပ္သမားေတြရဲ႕လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္ေပါ့ေနာ္။ အခု ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ေနတဲ့ အဓိက အခက္အခဲတခုက ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းမွာ လြတ္လပ္စြာ ခရီးသြားလာခြင့္ မရွိဘူး။ ခ်ဳပ္ျခယ္ခံေနရတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ MOU ထဲမွာ ေသေသခ်ာခ်ာတိတိက်က် ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ထိုင္းႏိုင္ငံေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြ အထူးသျဖင့္ေတာ့ MOU ထဲမွာ လြတ္လပ္စြာတရားဝင္သြားလာခြင့္ တိတိက်က်ပါဝင္ေအာင္ ထည့္ေပးေစခ်င္တယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြနဲ႔ပက္သက္တဲ့ ေပၚလစီေတြ ခ်မွတ္တဲ့အခါမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ရႈေထာင့္ကေန Humanities ground ကို လူ႔အခြင့္အေရးရႈေထာင့္ကေန ၾကည့္ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေရးရာ ေပၚလစီေတြကို ခ်ဖို႔အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံေတြကို MOU ေတြထဲမွာ ျဖစ္ျဖစ္ ေပၚလစီေတြထဲမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲ့ဒါေတြကို အဓိကထားၿပီးေတာ့ ေနာက္တခုက ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးစံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔အညီ ေပၚလစီေတြကို ခ်မွတ္ဖို႔အတြက္ တြန္းအားေပးဖို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေျပာခ်င္တယ္။ ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔က ထိုင္းအစိုးရအေနနဲ႔ အလုပ္သမားေရးရာေပၚလစီေတြ၊ အထူးသျဖင့္ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေရးရာေတြနဲ႔ပက္သက္တဲ့ ေပၚလစီေတြကို ခ်မွတ္တဲ့အခါမွာ ေပၚလစီေတြကို တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ခိုင္ခိုင္မာမာ ခ်ေပးဖို႔အတြက္ကို တိုက္တြန္းေပးေစခ်င္တယ္။ ဥပမာ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ေနတဲ့အလုပ္သမားေတြအတြက္ အဓိကကေတာ့ သက္ေသခံအေထာက္အထားေပါ့ေနာ္။ MOU စနစ္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ NV နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရာက္ၿပီးသားလူေတြကို လက္မွတ္ထိုးၿပီးေတာ့ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အဲ့ဒါေတြနဲ႔ပက္သက္တဲ့ သက္ေသခံအေထာက္အထားစနစ္ေတြဟာ ခဏခဏ ေျပာင္းတယ္။ အမိန္႔ေၾကညာစာေတြ ခဏခဏေျပာင္းတယ္။ လုပ္ပံုလုပ္နည္းေတြခဏခဏေျပာင္းတယ္။ လူမႈဖူလံုေရးစနစ္နဲ႔ အက်ဳိးခံစားခြင့္ လုပ္ပံုလုပ္နည္းေတြ၊ Producer ေတြ ခဏခဏ ေျပာင္းတယ္။ ဒီဥပေဒေတြက ခဏခဏ ေျပာင္းတယ္။ ေပၚလစီ တည္ၿငိမ္မႈမရွိတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔အလုပ္သမားေတြမွာ ေတာ္ေတာ္အခက္အခဲ ရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ လက္မွတ္ကိစၥနဲ႔ပက္သက္လို႔ အလုပ္သမားေတြအေပၚမွာ ေပၚလစီေတြက ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မရွိဘူး။ ၾကားကေနၿပီးေတာ့ အျမတ္ထုတ္ၾကတဲ့ ျမန္မာအခ်င္းခ်င္းၾကားကေန ပြဲစားေတြေၾကာင့္ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြအေပၚမွာ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးေတြ သြားျဖစ္တာကို သြားေတြ႕ရတယ္။
ေျဖ။ ။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အခုဆိုရင္ လတ္တေလာမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြ အရင္လုပ္ထားတဲ့ MOU နဲ႔ လုပ္ထားတဲ့ ပတ္စပို႔ေတြေပါ့ေနာ္။ ၄ ႏွစ္သက္တမ္း၊ ၆ ႏွစ္သက္တမ္း ျပည့္သြားၿပီ။ အဲ့ဒီ ၄ ႏွစ္သက္တမ္း ၆ ႏွစ္သက္တမ္း ျပည့္မယ္ဆိုရင္ ပတ္စပို႔ ဆက္ၿပီး မထုတ္ေပးပဲနဲ႔ ပန္းေရာင္ကဒ္ဆိုတဲ့ဟာ တခုတည္း ထုတ္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ ထိုင္းအစိုးရရဲ႕ေပၚလစီ အေျပာင္းအလဲလည္း ရွိတယ္။ အဲ့ဒီလို ေပၚလစီ အေျပာင္းအလဲေတြေၾကာင့္ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြအတြက္က လုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႕ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ပိုၿပီးေတာ့ ခံလာရႏိုင္တယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖါက္မႈ၊ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြ ပိုၿပီးေတာ့ ခံစားလာရႏိုင္တယ္။ အစိုးရေတြအေနနဲ႔ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ဒီႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ထိုင္းအစိုးရအေနနဲ႔ သူ႔ေပၚလစီကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းနဲ႔ တည္ၿငိမ္တဲ့ေပၚလစီေတြကို ခ်ခြင့္ေပးဖို႔ ညွိႏႈိင္းေဆြးေႏြးေစခ်င္တယ္။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ေပၚလစီေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ေနရာေပါ့ေနာ္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ေနရာမွာလည္း ပါဝင္ပက္သက္ေနတဲ့ အလုပ္သမားဝန္ႀကီးဌာန၊ အလုပ္သမားေရးရာဌာနေတြ၊ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ ရဲ၊ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးဌာနေတြက ဥပေဒအတိုင္း တိတိက်က်လုပ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံေတြကိုလည္း တိုက္တြန္းေစခ်င္တယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ ဒီေပၚလစီကေတာ့ ထိုင္းမွာရွိေနတဲ့ အလုပ္သမားေတြ၊ တရားဝင္အေထာက္အထားလက္မွတ္နဲ႔ work permit နဲ႔လုပ္တယ္ဆိုရင္ ခရီးသြားလာခြင့္ရွိမယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္ခရီးသြားလာတဲ့အခါမွာ အာဏာပိုင္ေတြကေနၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေတြအေပၚမွာ လက္မွတ္အျပည့္အစံုရွိရဲ႕နဲ႔ ဖမ္းဆီး၊ တားဆီးထားတာမ်ဳိး၊ တရားမဝင္ေငြေတာင္းတာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက လုပ္အားခကိုလည္း တရားဝင္သတ္မွတ္ထားတဲ့ႏႈန္းထား မေပးပဲ ခ်ဳိးေဖါက္တာေတြ ရွိတယ္။ ဒါေတြကို သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေတြက သက္ဆိုင္ရာအလုပ္သမားေရးရာဌာနေတြကို သူတို႔အစိုးရေတြအေနနဲ႔ ႀကီးၾကပ္ေပးဖို႔ က်ေနာ္တို႔ ေတာင္းဆိုေပးေစခ်င္တယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးေတြ ခ်ဳိးေဖါက္ခံရတဲ့အခါမွာ၊ လူ႔အခြင့္အေရးေတြ ခ်ဳိးေဖါက္ခံရတဲ့အခါမွာ တရားဝင္တိုင္တန္းႏိုင္တဲ့ Complain မက္ကနစ္ဇင္ ေဖာ္ျပေပးထားဖို႔ ထိုင္းအစိုးရကိုလည္း ေတာင္းဆိုခ်င္တယ္။ ျမန္မာျပည္ဖက္ျခမ္းမွာလည္း အလုပ္သမားေတြကို တင္ပို႔တဲ့ ကုမၸဏီေတြ၊ တရားဝင္မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြ ရွိတယ္။ အဲ့ကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ ဥပေဒအတိုင္း မွန္မွန္ကန္ကန္လုပ္ၾကသလား၊ တခ်ဳိ႕ကုမၸဏီေတြက ထိုင္းႏိုင္ငံကို သြားမယ့္အလုပ္သမားေတြကို ျမန္မာျပည္ထဲမွာ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ဘယ္အလုပ္၊ ဘယ္အလုပ္ရမယ္လို႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ထားခဲ့တယ္။ လုပ္အားခ ဘယ္ေလာက္ရမယ္ဆိုၿပီး ေျပာၿပီးေတာ့ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္ဒီႏိုင္ငံကို ေရာက္တဲ့အခါမွာ သူတို႔တကယ္ ျမန္မာျပည္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ အလုပ္မ်ဳိးေတြ မဟုတ္ဘူး။ စက္ရံုအလုပ္လို႔ ျမန္မာျပည္မွာ ေျပာေပမယ့္ ဒီမွာေရာက္တဲ့အခါၾကရင္ ပန္းရံလိုအလုပ္မ်ဳိးေတြ အဲ့လိုအလုပ္မ်ဳိးေတြ ျဖစ္ၾကတာ။ လုပ္ငန္းမတူတာေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက တရားဝင္ ဟိုဖက္မွာ ေျပာတဲ့ လစာရမယ္ေျပာၿပီး ဒီဖက္မွာ မရတာမ်ဳိးေတြ၊ အဲ့လိုဟာမ်ဳိးေတြနဲ႔ ႀကဳံေနရတယ္။ ဒီႏိုင္ငံကိုေရာက္တဲ့အခါမွာလည္း အလုပ္သမားေတြကို အလုပ္ရွင္ကေနၿပီးေတာ့ စာခ်ဳပ္အသစ္ေတြ ခ်ဳပ္တယ္။ အဲ့လိုခ်ဳပ္ၿပီးေတာ့ အလုပ္ရွင္ အလုပ္သမား ျပႆနာတက္လာတဲ့အခါမွာ ဒီကုမၸဏီေတြက ဘာတာဝန္မွ မယူဘူး။ ေနာက္အလုပ္သမားေတြကို ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ပို႔ၿပီးေတာ့မွ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္လာခဲ့ဆိုၿပီး ျပန္ေခၚတယ္။ ေခၚသြားတဲ့အခါၾကေတာ့ သူတို႔ေတြရဲ႕အလုပ္လုပ္ခြင့္လက္မွတ္ေတြ ဆံုးရႈံးသြားတာေတြ ရွိတယ္။ ေငြကုန္ေၾကးက် အမ်ားႀကီးေပးၿပီးေတာ့ လာဖို႔အတြက္ လက္မွတ္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ တရားဝင္ဗီဇာေတြ လုပ္ခဲ့ရတယ္။ အဲ့ေတာ့ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ေခၚသြားတဲ့အတြက္ အလုပ္သမားေတြဟာ အစကေန အလုပ္သမားလက္မွတ္ေတြ ျပန္လုပ္ရတယ္။ အေထာက္အထားေတြ ျပန္လုပ္ရတယ္။ အလုပ္သမားလက္မွတ္ေတြအတြက္ အကုန္အက်ေတြ အမ်ားႀကီး ျပန္ထပ္ၿပီးေတာ့ ကုန္က်ရတာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕ကုမၸဏီေတြဟာ ျမန္မာျပည္မွာ ေထာင္ထားၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေတြကို ဥပေဒနဲ႔အညီ လုပ္ေဆာင္ေပးတာ မရွိဘူး။ အဲ့ဒီလိုကုမၸဏီေတြကို အစိုးရအေနနဲ႔ ၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ ကိုင္တြယ္ေပးဖို႔နဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ႀကီးၾကပ္ၿပီးေတာ့မွ တကယ္လို႔ ကုမၸဏီေတြဟာ ဥပေဒနဲ႔ မညီဘူးဆို ဒီကုမၸဏီေတြကို Black List သြင္းၿပီးေတာ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ျပန္ရုပ္သိမ္းတာမ်ဳိးေတြ၊ ဒါေတြကို လုပ္ဖို႔အတြက္ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔က ေမတၱာ ရပ္ခံခ်င္တယ္။
ေမး။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဒါက ထိုင္းေရာက္ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြရဲ႕အေၾကာင္းေပါ့ေနာ္။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံမဟုတ္ေတာ့ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းေတြ တပတ္ရိုက္တာမ်ဳိး၊ အႏိုင္က်င့္ခံရတာမ်ဳိး၊ ကိုယ့္ႏိုင္ငံမဟုတ္ေတာ့ အႏိုင္က်င့္ခံရတာမ်ဳိး၊ ဒါေတြက ေရႊ႕ေျပာင္းျမန္မာအလုပ္သမားေတြရဲ႕ဘဝေပ့ါေနာ္။ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက အလုပ္သမားေတြအေၾကာင္းကို ဘယ္လိုျမင္လဲေပါ့။
ေျဖ။ ။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ေနာ္ အခုလက္ရွိအစိုးရအေနနဲ႔ကလည္း ရက္ ၁၀၀ ေတာ့ မျပည့္ေသးဘူးေပါ့ေနာ္။ အခုမွ တက္လာတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာက က်ေနာ္တို႔ အားလံုး သိၾကတဲ့အတိုင္းပဲဗ်။ ၂၀၁၀ ေႏွာင္းပိုင္းမွာ အလုပ္သမားဥပေဒေတြ ေပၚလာတယ္။ အဲ့မတိုင္ခင္မွာကျမန္မာျပည္မွာက စစ္အစိုးရလက္ေအာက္မွာ က်ေနာ္တို႔ အလုပ္သမားသမဂၢဆိုတာ မရွိခဲ့ဘူး။ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးေတြဆိုတာကလည္း လံုးဝနီးပါးကို မရွိခဲ့ဘူး။ ၂၀၁၀ ၿပီးတဲ့အခါမွာ တရားဝင္အလုပ္သမားအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အလုပ္သမားဥပေဒေတြ ေပၚလာတယ္။ အလုပ္သမားအဖြဲ႕ေတြ ဖြဲ႕စည္းခြင့္ရလာတယ္။ အလုပ္သမားအဖြဲ႕ေတြ ဖြဲ႕စည္းခြင့္ရလာတယ္ဆိုေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်ေနာ္တို႔ သိသေလာက္ဆိုရင္ Trade Union ေပါ့။ အလုပ္သမားသမဂၢလို႔ေတာင္ အေခၚမခံပါဘူး။ မွတ္ပံုတင္ျခင္းဥပေဒမွာဆိုရင္ေရာ အေျခခံအလုပ္သမားအဖြဲ႕အစည္းေပါ့။ Basic Labour Organization လို႔ပဲ သူတို႔က ဖြဲ႕ခြင့္ရွိတယ္။ တရားဝင္ကို အလုပ္သမားသမဂၢဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းကို သံုးတာ မေတြ႕ရဘူး။ အျပင္မွာေတာ့ သံုးတယ္ဆိုေပမယ့္ တရားဝင္အသံုးအႏႈန္းအရေတာ့ အေျခခံအလုပ္သမားအဖြဲ႕အစည္းဆိုတာပဲ ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ အနိမ့္ဆံုးလစာဥပေဒေတြ တခါ ျပဌာန္းၿပီးေတာ့ အသက္ဝင္လာတာကလည္း သိပ္မၾကာေသးဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာ အနိမ့္ဆံုးလစာဥပေဒအတိုင္း အလုပ္သမားေတြကို တကယ္ေပးသလားဆိုေတာ့ တခ်ဳိ႕စက္ရံုေတြ ေပးတယ္။ တခ်ဳိ႕စက္ရံုေတြ မေပးဘူး။ ေပးတဲ့စက္ရံုေတြမွာလည္း ဘာျဖစ္သလဲဆိုတဲ့အခါၾကေတာ့ အနိမ့္ဆံုးလစာ ၃၀၀၀ ေပးလိုက္တယ္။ အရင္တုန္းကေပးခဲ့တဲ့ အခြင့္အေရးေတြကို ျပန္ရုပ္သိမ္းလိုက္တယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ စက္ရံုကေနၿပီးေတာ့ ဖယ္ရီအႀကဳိအပို႔ လုပ္တယ္။ အဲ့ဒီဖယ္ရီအႀကဳိအပို႔လုပ္တဲ့ကိစၥေတြကို မေပးေတာ့ဘူး။ မင္းတို႔ကို အနိမ့္ဆံုးလစာေပးထားၿပီးၿပီ။ အဲ့ဒီအတြက္ ဖယ္ရီအႀကဳိအပို႔ မေပးေတာ့ဘူး။ အရင္တုန္းက ရက္မွန္ေၾကးလိုဟာမ်ဳိးေတြေပးတယ္။ ေဘာနပ္လိုဟာမ်ဳိးေတြ ေပးတယ္။ ဒီေငြေတြကို သူတို႔ လံုးဝမေပးေတာ့ဘူး။ အဲ့အတြက္ အနိမ့္ဆံုးလစာဆိုတာကို အရင္သတ္မွတ္လိုက္ၾကတယ္။ အနိမ့္ဆံုးလစာအျပင္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ပံုမွန္ေပးေနၾက အလုပ္သမားေတြရဲ႕ ခံစားခြင့္ေတြကို ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အခုျဖစ္ေနတာက အနိမ့္ဆံုးလစာကို အစိုးရက သတ္မွတ္ေပးလိုက္တယ္။ အရင္အစိုးရက သတ္မွတ္ေပးလိုက္တယ္။ သတ္မွတ္ေပးလိုက္တယ္ဆိုတဲ့အဆင့္မွာပဲ ရွိတယ္။ ထပ္ၿပီးေတာ့ ညွိစရာေတြ ရွိလာတယ္။ အလုပ္သမားနဲ႔ အလုပ္ရွင္ၾကားထဲမွာ ခုနကေျပာတဲ့ အရင္အလုပ္သမားေတြကို ေပးထားခဲ့တဲ့ အက်ဳိးခံစားခြင့္ေတြကို အဲ့ဒီအက်ဳိးခံစားခြင့္ေတြနဲ႔ အခုလက္ရွိ အနိမ့္ဆံုးလစာ ရတဲ့ အက်ဳိးခံစားခြင့္ေတြကို မွ်တေအာင္အတြက္ အစိုးရအေနနဲ႔ထပ္ၿပီးေတာ့ လိုက္လုပ္ေပးဖို႔ လိုေနေသးတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔က ျမင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ဟုတ္ကဲ့။ ထိုင္းေရာက္ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြကိုေရာ ဘာေျပာခ်င္ေသးလဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ အလုပ္သမားဥပေဒေတြေပါ့။ ေဆာင္ရန္ ဘာေတြရွိသလဲေပါ့။ ခရီးသြားလို႔ရွိရင္ ဘာေတြေဆာင္သင့္လဲေပါ့။ ထိုင္းေရာက္အလုပ္သမားေတြကို ဘာေျပာခ်င္လဲ။
ေျဖ။ ။ ထိုင္းမွာကေတာ့ အလုပ္သမားေတြက မဲေဆာက္မွာက အလုပ္သမားေတြက အသစ္ေတြ ဝင္တဲ့ေနရာေပါ့ေနာ္။ တစ္အခ်က္အေနနဲ႔က ထိုင္းႏိုင္ငံကို လာမယ္ဆိုရင္ အခု တရားဝင္လည္း လာလို႔ရတယ္။ MOU စနစ္နဲ႔ တရားဝင္လာလို႔ရတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႕ေနၾကရတဲ့အေျခအေနေတြက ဘယ္လိုျဖစ္လဲဆိုတဲ့အခါၾကေတာ့ အလုပ္သမားအမ်ားစုက ေဆြမ်ဳိးညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမေတြက ဘန္ေကာက္လို၊ မဟာခ်ဳိင္လိုၿမဳိ႕ႀကီးေတြမွာ ရွိတယ္ေပါ့။ အဲ့ခါၾကေတာ့ အဲ့ေနရာကို အျမန္ဆံုးေရာက္ဖို႔အတြက္ သူတို႔က လူကုန္ကူးတဲ့သူေတြနဲ႔ သြားၾကတယ္။ ပြဲစားေတြနဲ႔ သြားၾကတယ္။ ဘတ္ တေသာင္းခြဲအထိ ေပးၿပီးေတာ့ သြားၾကတယ္။ MOU စနစ္နဲ႔ သြားမယ္ဆိုရင္ အဲ့ေလာက္ေတာင္ မက်ဘူး။ ဒါေပမယ့္ MOU စနစ္မွာလည္း ခုနက ေျပာတဲ့ အားနည္းခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတာေပါ့။ အဲ့လို လက္မွတ္မရွိပဲ လာၾကတဲ့အခါမွာ တခ်ဳိ႕အလုပ္သမားအမ်ဳိးသမီးေတြ ေရာင္းစားခံရတဲ့ျပႆနာေတြျဖစ္လာတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြတင္မကဘူး။ တခ်ဳိ႕အမ်ဳိးသားေတြကိုယ္တိုင္ေတာင္ ေလွေတြမွာ ေရာင္းစားခံရတယ္။ ငါးဖမ္းေလွေတြမွာ ေရာင္းစားခံရၿပီးေတာ့ ငါးဖမ္းေလွေတြေပၚမွာ ၂ ႏွစ္ ၃ ႏွစ္ ကၽြန္လို ပင္ပင္ပန္းပန္းဆင္းဆင္းရဲရဲလုပ္တာခံရတယ္။ တကယ္လာမယ္ဆိုရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံကို မလာခင္မွာ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ ကိုယ္က ဘယ္ေနရာကို သြားမွာလဲ။ သက္ေသလက္မွတ္အေထာက္အထားေလး ရွိဖို႔ လိုတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းကို ေရာက္တယ္ဆိုရင္ အဖြဲ႕အစည္းေတြက အလုပ္သမားေရးရာအကူအညီေပးေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ရွိတယ္။ ျမန္မာသံရံုးဖုန္းနံပါတ္ေတြ ရွိတယ္။ အဲ့ဒီ အကူအညီေပးႏိုင္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ဖုန္းနံပါတ္ေတြကို ယူေဆာင္လာဖို႔ လိုတယ္။ တခ်ဳိ႕ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ျမင္ေနရတာက ထိုင္းႏိုင္ငံကိုလာၿပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္တယ္။ တရားမဝင္ေပါ့ေနာ္။ လူပြဲစားေတြနဲ႔ ဝင္လာတယ္။ အဓိကအေနနဲ႔ အသိေပးခ်င္တာက တကယ္ကို လိမ္ေနတဲ့သူေတြက သူတို႔နဲ႔ ရင္းရင္းႏွီးႏွီးျဖစ္ေနတာကို သြားသြားေတြ႕တယ္။ ဥပမာ လြယ္လြယ္တခုေျပာရရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ျမန္မာအလုပ္သမားေတြကို ေခၚလာတာ ေတြ႕တယ္။ လိမ္လည္ၿပီးေတာ့ လွည့္ဖ်ားၿပီးေတာ့ ေခၚလာတာေတြ႕တယ္။ တခ်ဳိ႕စက္ရံုေတြမွာ လခ မရပဲနဲ႔ ၃၊ ၄ လ ပိတ္ေလွာင္ၿပီးေတာ့ ခိုင္းေစခံရတယ္။ ေရာင္းစားခံရတယ္။ အဲ့ေတာ့ ျမန္မာေတြကို ေရာင္းစားေနတာ ျမန္မာေတြပဲျဖစ္တာကို သြားေတြ႕ရတယ္။ ကရင္အလုပ္သမားေတြကို ေရာင္းစားေနတဲ့သူေတြက ကရင္ေတြျဖစ္တယ္။ မြန္အလုပ္သမားေတြကို ေရာင္းစားေနတာက မြန္ေတြျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒီေရာင္းစားတဲ့သူေတြကလည္း သူတို႔ သိေနတဲ့သူေတြျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံကို လာတဲ့အခါမွာ ေသေသခ်ာခ်ာေလ့လာၿပီး စံုစမ္းၿပီးမွ လာၾကေစခ်င္တယ္။ တခုခု အခက္အခဲျဖစ္တယ္ဆိုရင္လည္း မေၾကာက္ပဲနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ အကူအညီေပးႏိုင္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းေတြကို အျမန္ဆက္သြယ္ဖို႔ လိုတယ္။ ထြက္ေျပးၿပီးေတာ့ အျမန္ဆက္သြယ္ဖို႔ လိုတယ္။ ဒီမွာေရာက္ေနတဲ့ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြၾကားထဲမွာ အုပ္စုေတြ ကြဲေနတာေတြ ရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဘန္ေကာက္လိုၿမဳိ႕ႀကီးေတြမွာ ထိုင္းေတာင္ပိုင္းလိုၿမဳိ႕ႀကီးေတြမွာ အုပ္စုေတြ ကြဲေနတာေတြ ရွိတယ္။ ဒါကေတာ့ အရင္စစ္အစိုးရလက္ထက္ေအာက္မွာ ေသြးကြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေပၚလစီလုပ္ခဲ့တဲ့အတြက္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးၾကားထဲမွာ မယံုၾကည္မႈေတြ ျဖစ္တဲ့အခါၾကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ ၾကားထဲမွာလည္း အထူးသျဖင့္ ၿမဳိ႕ႀကီးေတြမွာ မြန္ဆိုရင္ မြန္လူမ်ဳိးက တစု၊ ကရင္ဆိုရင္ ကရင္က တစု၊ထားဝယ္ဆိုရင္ ထားဝယ္က တစု၊ အဲ့လို စည္းလံုးညီညႊတ္မႈ မရွိပဲ၊ အုပ္စုလိုက္ အုပ္စုလိုက္ေလးေတြ အဲ့လို ႏိုင္ငံေရးရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့တာေပါ့။ ဒီလိုဟာမ်ဳိးေတြျဖစ္ေနတာက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕အလုပ္သမားေတြ ၾကားထဲမွာ အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္ခံရဖို႔အတြက္ အားနည္းတဲ့အခ်က္ေတြ ျဖစ္တယ္။ အလုပ္သမားေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကားထဲမွာ လူမ်ဳိးေရးေတြ၊ ဘာသာေရး မကြဲပဲနဲ႔ စည္းစည္းလံုးလံုး ရွိမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕အခြင့္အေရးေတြကို မတရားအႏိုင္က်င့္ခ်င္တဲ့သူေတြက မတရားလုပ္ဖို႔အတြက္ ခက္ခဲသြားႏိုင္တယ္။ စည္းလံုးညီညႊတ္မႈ ရွိျခင္းအားျဖင့္ မိမိတို႔ရဲ႕အခြင့္အေရးေတြ ခ်ဳိးေဖါက္ခံရမႈကေနၿပီးေတာ့ ကာကြယ္ႏိုင္မယ္။ နည္းသြားႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ ကြဲျပားေနတဲ့အုပ္စုေတြကေနၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တျခားႏိုင္ငံမွာေရာက္ေနၾကတဲ့ ဘဝတူ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြျဖစ္တယ္။ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္လို႔ တျခားႏိုင္ငံမွာ ပိုေကာင္းမြန္တဲ့ဘဝကို လာရွာတဲ့ ဘဝတူအခ်င္းခ်င္း ကူညီၾကဖို႔၊ ရိုင္းပင္းၾကဖို႔၊ စုစည္းၾကဖို႔ လိုတယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ ေျပာခ်င္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
0 comments:
Post a Comment